Gelişmekte olan ülkelerdeki hızlı nüfus artışı ve sanayileşme
enerjiye olan talebin hızla artmasına sebep
olmaktadır. Enerji, üretimde zorunlu bir üretim faktörü
olup bir ülkenin ekonomik ve sosyal kalkınma potansiyelini
yansıtmakta olan temel göstergelerden biridir. Enerji
tüketimiyle sosyal kalkınma arasında doğrusal bir ilişki olup,
ekonomik gelişme ve refah artışıyla enerji tüketiminin de arttığı
görülmektedir.
Günlük yaşamda her aşamada kullanım alanı bulan enerji;
kimyasal, nükleer, mekanik (potansiyel ve kinetik), termal
(ısıl), jeotermal, hidrolik, güneş, rüzgar, elektrik enerjisi gibi
değişik şekillerde bulunabilmekte ve uygun yöntemlerle birbirine
dönüştürülebilmektedir. Ekonomik anlamda değişik
yöntemlerle enerji elde edilen kaynaklar, enerji kaynakları
olarak isimlendirilmekte ve değişik şekillerde sınıflandırılmaktadır.
Kullanışlarına göre enerji kaynakları yenilenebilir
ve yenilenemez enerji kaynakları olarak ikiye ayrılırken;
dönüştürülebilirliklerine göre enerji kaynakları birincil ve
ikincil enerji kaynakları şeklinde incelenmektedir.
Yenilenemez enerji kaynakları, kısa bir gelecekte tükenebileceği
öngörülen enerji kaynakları olup fosil kaynaklılar ve
çekirdek kaynaklılar olmak üzere iki farklı şekilde sınıflandırılmaktadır.
Yenilenebilir enerji kaynakları ise; oldukça uzun
sayılabilecek bir gelecekte tükenmeden kalabilecek, kendisini
yenileyebilen kaynakları ifade etmektedir.
Enerjinin herhangi bir değişim ya da dönüşüme uğramamış
şekline birincil (primer) enerji denilmektedir. Birincil enerji
kaynakları; petrol, kömür, doğal gaz, nükleer, hidrolik, biyokütle,
dalga-gelgit, güneş ve rüzgardır. Birincil enerjinin dönüştürülmesi
sonucu elde edilen enerji de ikincil (sekonder)
enerji şeklinde tanımlanmaktadır. Elektrik, benzin, mazot,
motorin, kok kömürü, ikincil kömür, petrokok, hava gazı,
sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG) bu tip enerji kaynaklarındandır.
Tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan enerji kaynaklarının
planlı bir şekilde kullanımını sağlamak ve yenilenebilir
enerji kaynaklarının kullanımını düzenleyebilmek amacıyla
dünyadaki ve ülkemizdeki enerji kaynakları için bir durum
tespitinin yapılması gerekmektedir. Bu çalışmada, yaygın
olarak kullanılan enerji kaynaklarının rezerv/kapasite, üretim
ve tüketim değerleri detaylı olarak incelenmiştir. Ayrıca
sanayileşmenin, ekonomik ve sosyal kalkınmanın önemli
göstergelerinden biri olan kişi başına elektrik enerjisi tüketim
miktarı, çeşitli ülkeler için karşılaştırmalı olarak analiz
edilmiştir.
Türkiye’de enerji durumu giriş
