Rusya – Ukrayna Savaşı’nda Dijital Çatışmalar

Aslı ÜNAL
Prof. Dr. Levent ERASLAN

 

İçinde bulunduğumuz yıl içerisinde çok yakın bir süre önce Rusya ve Ukrayna arasında uzun yıllardır devam eden kriz büyük bir patlak vermiştir. 24 Şubat 2022 sabahında Rusya’nın Ukrayna’yı işgali başlamıştır. 21. Yüzyıl içerisinde yaşarken hiç beklenmedik bir şekilde ortaya çıkan bu işgal ve fiziki savaş durumu tüm dünyanın ilgisini üzerine toplamıştır. Gelişen teknoloji ve iletişim araçları sayesinde iki ülke arasında yaşanan her türlü gerilime ve savaş anına tüm dünya neredeyse aynı anda tanıklık etmektedir. Daha önce tarihin hiçbir döneminde yaşanmamış olan bu anında etkileşimli savaş süreci yine sosyal medya üzerinden çok daha uzun zaman önce ayak seslerini duyurmuştu. Savaş devam ederken ise dijital ortamlarda ve platformlarda çok sayıda gelişme yaşanmaktadır.

• Savaşın başlamasından önce Rusya tarafından sosyal medyada Ukrayna halkının moral ve motivasyonunu bozmak amacıyla sosyal medya paylaşımları yapıldı.
• Sosyal medyada binlerce asılsız haber paylaşıldı ve dağıtıldı.
• Rusya on binlerce bot ve smart bot hesap ile savaş propagandası yaptı.
• Twitter sohbet odaları savaşın sosyal medyada tartışma aracı olarak kullanılmıştır.
• Sosyal medya üzerinden savaşa ilişkin 10’dan fazla algı yönetimi tekniği kullanıldığı saptanmıştır.
• Sosyal medya platformları hackerların elde ettiği bilgiler paylaştığı bir alan haline gelmiştir. İki ülkenin karşılıklı olarak birbirine ilişkin elde ettiği özel bilgileri sosyal medyada ifşa ettiği görülmüştür.
• 53 ülkeden yabancı askerlerin Ukrayna safında savaşa katılması sosyal medya üzerinden yoğun bir şekilde paylaşılmıştır.
• Ukrayna Başbakan Yardımcısı Mykhailo Fedorov Cloudflare’den Rusya’daki hizmeti kapatmasını istedi, ancak bu talep savaşa ilişkin bilgi almak için Rus halkının daha fazla İnternet’e ihtiyacı olduğu gerekçesiyle reddedilmiştir.

• Sosyal medyanın kitleler üzerindeki etkilerinin farkında olan Ukraynalı, Rus, Avrupalı ve ABD’li yetkililer dev teknoloji şirketleri Google, Facebook, Twitter ve Telegram başta olmak üzere birçok sosyal medya platformu üzerinde baskıyı artırmıştır.
• Ukraynalı yetkililer, Apple, Meta ve Google’dan Rusya’daki faaliyetlerini kısıtlamasını istedi. Ardından, Google ve Facebook, Rusya merkezli medya kuruluşlarına reklam vermeyeceğini duyurmuştur.
• Apple`ın Rusya`daki resmi internet sitesinden yapılan bütün satışlar durdurulmuştur.
• Meta, Rus devlet medyasının tüm Facebook ve Instagram kullanıcılarına önermeyi bırakmıştır.
• Netflix, Rusya`da gelecekteki tüm projeleri ve satın almaları geçici olarak durdurmuştur. Ayrıca Ukrayna`da devam eden kriz nedeniyle, Rusya`nın yayın düzenlemelerini kabul etmeyeceğini açıklamıştır.
• Youtube, Sputnik ve RT`nin kanallarını Avrupa`da erişime kapattı, ayrıca Rus kanallarının gelir elde etmesini askıya almıştır.
• Twitch, Rus devlet medyasının zararlı yanlış bilgi yayıcılarına karşı hareket etmesini yasaklamıştır.
• Dezenformasyonun yoğun olarak yaşandığı ve bu nedenle tepkileri üzerine çeken Telegram, “yanlış” bilgi paylaşımı nedeniyle savaşa ilişkin içerikleri servis eden sayfaların kapatılacağını duyurmuştur.
• Spotify, Ukrayna`ya yönelik saldırıya yanıt olarak Rusya`daki ofisini kapamıştır.
• Rusya’ da Apple Pay ve Google Pay hizmetleri çevrimdışı olmuştur.

• FIFA 22, FIFA Mobile ve FIFA Online oyunlarından Rusya milli takımı ve Rusya kulüp takımlarının kaldırılacağı açıklanmıştır.
• Mastercard ve Visa, yaptırımların ardından Rus finans kurumlarını engellemiştir.
• Kripto borsası Binance, yaptırım uygulanan Rus bankalarının kartlarını kabul etmeyeceğini açıklamıştır.
• Microsoft, Rusy`da tüm hizmetlerini durdurmuştur.
• Twitter, Rusya yanlısı haber sitelerine ve Kremlin yanlısı yayın yapan kişisel hesaplara “Rusya devletine bağlı medya” etiketi ekleyeceğini, Facebook ve YouTube ise savaş propagandasını önlemek için Avrupa’daki hesapların bazılarına erişim engeli getireceğini açıklamıştır.
• Ukrayna’da Rusya’nın siber saldırıları ile mücadele etmek için binlerce BT Uzmanı ve hacker tarafından bir Bilişim Ordusu kurulmuştur.
• Hackerlar özellikte Telegram grupları aracılığıyla bir araya gelerek hedef stratejilerini belirlemektedir.
• İki ülke arasında hükümet kaynaklarına, alt yapı kaynaklarına ve idarecilere yönelik DDoS saldırıları yapılmıştır.
• Rus sistemlerine Ransomware adlı bir fidye yazılımı bulaştırılmaya çalışılmıştır.
• Savaşın ilk günlerinde Rusyaya ait Sberbank’a yapılan saldırı sonucu banka hizmet kesintisi yaşanmıştır.
• Google, Haritalar bölümünde Ukrayna’ daki trafik bilgilerini insanların nerede toplandığını gösterebileceği ve güvenlik riski oluşturabileceği gerekçesi ile kaldırmıştır

• Anonymous, Putin’in 97 milyon dolarlık yatını hackleyerek rotasını ‘Hell (Cehennem)’ olarak değiştirmiştir.
• Ukranya’ya Rusya tarafından siber saldırı gerçekleşti 53 Milyon Kişinin Bilgilerini ele geçirdiler. Hacker’lar Dark Web de açık bir şekilde bu verileri paylaşmıştır.
• Ukrayna, Rusya Federasyonu’na ait kamu hizmetleri portalının (gosuslugi.ru) kaynak kodlarını paylaşmıştır.
• Ukrayna ve Ukraynaya destek veren hacker grupları Rusya Savunma Bakanlığı web sitesinin (mil.ru) veri tabanını ele geçirerek bu verileri sızdırmıştır
• Hackerların, DDoS saldırılarını 4 milyar kat artırmak için mitel cihazlarını kötüye kullandığı iddia edilmiştir.
• Ancak erişim kısıtlaması olduğu için devlet sitelerine şu anda iki ülke arasında DDOS ataklar gerçekleştirmiyor. Bankalar, holdingler, telekomünikasyon ve özel şirketlere DDOS ataklar yapılmaktadır.
• Ukrayna’daki Rus Siber Saldırılarının SpaceX’in Mars Roketini Geciktirdiği iddia edildi. Elon Musk, Starlink’in Ukrayna’nın bazı bölgelerinde Rus olmayan tek iletişim sistemi olduğunu ve bunun onu Rus bilgisayar korsanları için çekici bir hedef haline getirdiğini söyledi. SpaceX, hükümetin talebi üzerine, Rus işgalinden sonra ülkenin internet bağlantısını sürdürmesine yardımcı olmak için Ukrayna’ya ücretsiz Starlink terminalleri göndermiştir. Starlink cihazlarının ilk sevkiyatı 28 Şubat’ta Ukrayna’ya ulaştı. SpaceX CEO’su Elon Musk’a göre, o zamandan beri görünüşe göre Rus siber bilgisayar korsanları için potansiyel bir hedef haline geldiler. Musk, şirketin bu sorunla o kadar meşgul olduğunu ve insanları Ay ve Mars’a taşımak için tasarlanan uzay gemisi Starship’in ilk uçuşunu ertelemesi gerektiğini söylemiştir.