İsrail ve ardından ABD’nin İran’ın nükleer tesislerine yönelik saldırıları, İran’ın nükleer parçalarına verilen hasar ve Tahran’ın nükleer kapasitesi tartışılmaya devam ediliyor. Öte yandan İran’a yönelik saldırıların bölgesel ve dünyada nükleer silahlanma yarışını hızlandıracağı yönündeki endişeler de artacak durumda.
EKOTÜRK’te yayınlanan Saat Farkı programının nükleer ve bağlantıları üzerine çalışan Columbia Üniversitesi kimya bölümü öğretim üyesi, aynı zamanda Nükleer Çağ Barış Vakfı Başkanı Dr. Ivana Nicolic Hughes, konuyu hem teknik hem de politik ayrıntılara ilişkin Feyza Gümüşlüoğlu’nun sorularını yanıtladı.
Dr. Ivana Nicolic Hughes, İsrail ile İran arasındaki 12 günlük mücadelenin “dehşet” içinde gerçekleştiğini belirtirken, saldırıların üç ironinin ortaya çıktığını belirtti.
Hughes’e göre, dünyada açıklanmamış bir nükleer cephaneliğe sahip tek ülke olan ve Nükleer Silahların yayınlanmasının Önlenmesi’nin (NPT) imzacısı olmayan İsrail’in, söz konusu anlaşmaya taraf olan ve ülkeye kadar nükleer silah yapma niyetininnı beyan eden İran’a saldırmasıyla bu savaşa başlaması.
Hughes, “İsrail, dünyada açık olmayan bir nükleer cephaneliğe sahip tek ülke. kaldı.” tasarruf kullanıldı.
İran’ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerine değinen Hughes, şöyle konuştu:
“2003’e kadar nükleer silah programı üzerinde çalıştı, şimdiye kadar katıldım tüm NPT buluşmalarında İranlı çalışmalarla aynı olanları. İsrailliler ise bu yerlerde hiçbir zaman yoktu, sadece taraf değiller. İsrail’in yaklaşık 90 destekten açıklanmış cephaneliği ve muhtemelen 100 tane daha inşa etme yeteneği göz önüne alınırsa, bu önemli bir nokta.”
İsrail’in Gazze’de devam eden savaşta İsrailli bir bakanın “Gazze’ye nükleer silah kullanabiliriz” şiddetini anımsatan Hughes, “Bunu yapamazsınız, bunu söylemeniz dahi dağıtılamaz, kabul edilemez” dedi.
“TRUMP’IN JCPOA’DAN ÇEKİLMESİ BÜYÜK HATAYDI”
Columbia Üniversitesi kimya bölümü öğretim üyesi Dr. Ivana Nicolic Hughes, savaşın ortaya çıkardığı ikinci ironiyi, “saldırılarla yapılmak istenenin daha yeterli diploması zaten yapabilirdi” sözleriyle dile getirdi.
Hughes, “Saldırılar İran’ın nükleer programı birkaç yıl geriye götürülmüş olabilir. Oysaki Ortak Kapsamlı Eylem Planı (JCPOA) çok daha kalıcı bir başarı sağlıyordu. O anlaşmanın İran’ın nükleer programı 10-15 yıl boyunca planlanıyordu, bu saldırıların yaratacağı birkaç ay veyaden çok daha etkiliydi”, “JCPOA kesinlikle doğru yoldaydı. Güçlü birinden büyük hataydı.” yorumunu yaptı.
“BOMBA İÇİN YÜZDE 60 URANYUM DA YETERLİ”
İran’ın nükleer programı akıbetine dair öngörülerini de paylaşan Dr. Hughes, İran’ın, şayet karar o yönde olsaydı ‘bugüne kadar bomba yapabilecek durumda olduğunu’ söyledi.
Hughes konuyla ilgili konularda şunları söyledi:
“Bilindiği İran’ın yaklaşık 400 kilogram yüksek oranda zenginleştirilmiş uranyumu vardı. muhtemelen bu hala mevcut. Tek bir yerde mi, herhangi bir yerde fazla yerde mi olduğu net değil. Bu malzeme çevresinde hareketlilik var gibi görünüyor, raporlardan anlaşılan. İnsanlar nükleer silah yapmak için yüzde 90 uranyum zenginleştirme yapmayı düşünüyor ama aslında yüzde 60 seviyesinde silah yapabilirsiniz. Bu stoktan belki altı-yedi toplanabilir, etkisi daha az olabilir ama yaparsınız. Ancak asıl soru şu: istediğiniz bu mu? Yoksa sadece bir kozu mu verdin?”
İran’ın JCPOA anlaşması ile uranyum zenginleştirmeyi yüzde 3,5’le sınırladığını hatırlatan Hughes, nükleer enerji ile silah iyileşmesi arasında çok yakın bir ilişki olduğunu ve nükleer enerjinin var olduğu dönemde nükleer bomba tehlikesinin de güçlü olduğunu söyledi.
Hughes, İsrail Başbakanı Netanyahu’nun oğlu 30 yıldır “Tahran’ın bir nükleer bomba yapmaya çok yakın olduğu” yönündeki iddialarına ilişkin, “Gelişmiş ülkeler, bu nükleer teknolojiye sahip ülkeler, Japonya gibi, Brezilya gibi, onlar da birkaç ay ya da yıl içinde bomba yapabilir. Burada Japonya’nın nükleer programı tamam, risksiz ama İran’ınki tehdidi” yaklaşma yanlı ve yanlış.” yorumunu yaptı.
“NPT BÜYÜK BİR ÇIKMAZIN İÇİNDE”
Nükleer güç sahibi devletin silahsızlanma konusunda taahhütlerini yerine getirmediğini vurgulayan Nükleer Çağ Barış Vakfı Başkanı Dr. Ivana Nicolic Hughes, BM eski Genel Sekreteri Ban Ki-moon’un, “Yanlış silahlar asla doğru ellerde olamaz.” Bunları hatırlatarak şunları söyledi:
“Biz nükleer silahların tüm dünya tehdidini abartmıyoruz. Şu anda 12 bin 500 silah var. Yüz binlerce insanı öldürebilir, radyasyon yayar, iklimi değişir, kır kışa neden olur, ozon tabakasını yok eder. Yayılmayı önlemek kadar silahsızlanmayı sağlamak da önemli kelime. NPT’de tek anahtar “yayılmama” değil; Sadece cephaneliklerini korumayla daha da artırıyorlar, modernize ediyorlar. Buna göre NPT’nin kendisi şu anda büyük bir çıkmazın içinde.
Kaynak: EKOTÜRK Türkiye’nin Ekonomi Televizyonu
