Kıbrıs, Sicilya ve Sardunya adalarından sonra Akdeniz’deki en geniş kara parçası olma özelliğine sahiptir. Diğer iki adanın aksine Kıbrıs tek ve bütün bir ada değildir. Bu küçük ada yaklaşık yarım yüzyıldır bir sorunun merkezi olmuş durumdadır.
İngiltere, KKTC ve GKRY olmak üzere 3 farklı ülkenin bayrağını barındıran Kıbrıs adası dünyanın tek bölünmüş başkentine sahiptir. Bu ada yıllar boyunca stratejik konumu nedeni ile çözülmeyen bir sorunun baş kahramanı olmuştur. Kıbrıs adasının kaderi Akdeniz gibi coğrafi konumu kritik bir bölgenin en merkezinde olması ile değişmiştir.
Avrupa ile Ortadoğu arasında bir köprü kuran Akdeniz, Ortadoğu’ya hakim olmak isteyen güçlerin merkez noktası olmuştur. Ada jeopolitik ve jeostratejik konumu itibariyle Doğu Akdeniz’den geçen ticari ve askeri deniz trafiğini ve en önemlisi Anadolu ve Ortadoğu’da yürütülecek stratejik hareketleri kontrol altına almak için çok önemli bir bölgedir. Bu özelliği sebebiyle tarih boyunca, dönemin küresel gücü olmak isteyen devletler, önce Kıbrıs’ı işgal etmişlerdir.
Bilinen tarihi geçmişinden itibaren Mikenler, Mısırlılar, Hititler, Akalar, Dorlar, Fenikeliler, Asurlular, Persler, Makedonyalılar, Romalılar, Bizanslılar, Müslüman Araplar, Cenevizliler, Venedikliler, Osmanlılar ve İngilizler adada hakimiyet kurmuşlardır. Bu noktada yüzyıllardır Kıbrıs’ı elinde tutan gücün ticaret koridoru ve Ortadoğu’yla Afrika’ya kolay ulaşma gücünü elinde tutan güç olduğu görülmüştür.
19. yy’ın sonunda Osmanlı Devleti’nin adayı İngiltere’nin denetimine bırakmış, 20. yy’ın başlarında Birinci Dünya Savaşı’nda Almanların yanında yer almış ve savaşın kaybedilmesiyle İngiltere bu toprakları ilhak etmiş, ilhak edilen ada Lozan Antlaşması ile birlikte İngiltere toprağı haline gelmiştir. Kıbrıs, 1960 yılına kadar İngiltere sömürgesi olmuş ancak adada yaşanan gelişmeler İngiltere’nin bölgeden çekilmesine neden olmuştur.
Bu çekilme sonucunda 1960 yılında adada Kıbrıs Cumhuriyeti kurulmuştur. 1960 Antlaşmasıyla Kıbrıs iki toplumlu olarak hukuksal bir statüye kavuşmuş ve Türkiye, Yunanistan ve İngiltere’nin garantörlüğüyle güvence altına alınmıştır. Ancak tüm bunlara rağmen barış uzun sürmemiş 1963 yılında başlayan olaylar adada tekrar karışıklıklara neden olmuştur.
Rum ve Yunanlıların Türk toplumuna yönelik sistemli saldırılarının devam etmesi 1974 yılında garantör ülke olarak Türkiye’nin adaya müdahale etmesini gerektirmiştir. Müdahale sonrasında adanın üçte biri kontrol altına alınmış ve Şubat 1975’te Kıbrıs Türk Federe Devleti kurulmuştur. Böylece tek bir devlet olarak devam eden Kıbrıs Cumhuriyeti iki devlet halini almış, Türk tarafı Kasım 1983’te Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Rum tarafı ise Kıbrıs Cumhuriyeti olarak devam etmiştir. KKTC Sovyetlerin dağılmasından sonra kurulan Türk Cumhuriyetleri ile birlikte düşünüldüğünde Türkiye Cumhuriyeti’nden sonra kurulan en yaşlı ikinci Türk Devletidir.
Bugün için KKTC’de yaşanan siyasi gelişmelere bakıldığında 1983 yılından bu yana KKTC’de toplam 10 genel seçim gerçekleştirilmiştir. Bu seçimler sonucunda KKTC’nin sorunlarına çözüm arayan hükümetler kurulmuştur. Bu seçimlerden sonuncusu 7 Ocak 2018 erken genel seçimleridir. Seçimin ardından KKTC’de hiçbir siyasi parti tek başına iktidar vizesi alamamıştır.
Batı basınında sağ seçmenin galibiyeti olarak yorumlanan seçimlere katılım yüzde 60 seviyesinde kalmıştır. Seçim sonucunda ortaya çıkan tabloya göre koalisyon kurulacaktır. Mevcut şartlar altında bir koalisyon kurulamazsa 2018 yaz döneminde bir seçim daha yapılabileceği yönünde yorumlar vardır. Bütün yaşanan süreçler sonucunda Kıbrıs Türk’ü yorgun, bıkkın ve umutsuzdur. Yılların ihmal edilmişliği, hizmette yaşanan sorunlar, altyapının yetersizliği halkı siyasetten soğutmuştur.
Seçime katılım oranından belli olan bu bıkkınlık Kıbrıs halkının bir kesiminde “Rumlarla birleşelim de ne olursa olsun” tavrına dönüşürken, bir kesimi de “Türkiye’nin 82. vilayeti olalım, buraya bir vali atansın, hiç değilse hizmet gelir” fikrine yönelmiştir. Kıbrıslılar, kendilerini ambargolardan, ekonomik sorunlardan kurtaracak her türlü çözüme hazırdırlar. Bu çözümü Türkiye üretmek zorundadır. Türkiye bu süreçte ekonomisiyle siyasetiyle devlet kurumları ve özel sektör şirketleriyle finans ve reel sektörüyle yani pek çok yönüyle aktif rol oynamak zorundadır. Türkiye bu süreci kontrol edebilecek kurumlara sahiptir.
DOÇ. DR. HAKAN ARIDEMİR
