Bor, yeryüzünde toprak, kayalar ve suda yaygın olarak bulunan bir elementtir. Toprağın bor içeriği genelde ortalama 10-20 ppm olmakla birlikte ABD’nin Batı bölgeleri ve Akdeniz’den Kazakistan’a kadar uzanan yörede yüksek konsantrasyonlarda bulunur.
Bor mineralleri, yapılarında farklı oranlarda bor oksit (B2O3) içeren doğal bileşiklerdir. Bu mineraller öncelikle fiziksel işleme tabi tutularak zenginleştirilir daha sonra rafine edilerek çeşitli kimyasal bor bileşiklerine dönüştürülür.
Kimyasal bor bileşikleri genel olarak cam, cam yünü, cam elyafı, seramik, tarım ve deterjan sektörlerinde kullanılmaktadır. Bu alanlara karşılık gelen kullanım oranı %85’e yakındır. %15’lik kısım ise diğer olarak adlandırılan nükleer uygulamalar, askeri araçlar, yakıtlar, polimerik malzemeler, nanoteknolojiler, otomotiv ve enerji sektörü, metalürji ve inşaat gibi 500’e yakın alanda kullanılmaktadır.
Türkiye, dünyanın en büyük ve en iyi kalitede bor rezervlerine sahip olan ve buna paralel olarak dünyada en yüksek bor bileşikleri üretimini gerçekleştiren ülkedir. Dünya bor talebinin de önemli bir kısmı ülkemiz tarafından sağlanmaktadır.
Dünyada 8 ülkede bor rezervi bulunmakla birlikte önemli bor yatakları Türkiye, ABD ve Rusya’da yer almaktadır. Türkiye toplam 3 milyar ton rezerv miktarı ile Dünya toplam bor rezervi sıralamasında %73’lük pay ile ilk sıradadır. (Kazakistan’ın Satimola bölgesinde B2O3 bazında 102 milyon ton rezerv olduğu bilgisi bulunmaktadır, fakat bu rezerve ilişkin çok farklı ve çelişkili rakamlar verildiğinden, bu rakam rezerv hesabına yansıtılmamıştır. Bu değer dikkate alındığında Türkiye’nin payı %67 olmaktadır) Rusya dünya toplam bor rezervinin %%8 ile ikinci sırada, ABD ise toplam 80 milyon ton rezervle dünya toplam bor rezervinin %7’si ile 3. sırada yer almaktadır.
Maden Teknik ve Arama Genel Müdürlüğü ile Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü arasında 2002 yılında yapılan protokol ile hayata geçirilen Bor Master Arama Projesi kapsamında 2002-2006 yıllarında yapılan sondajlar neticesinde, 2 milyar ton olan %24-35 B2O3 içerikli bor rezervlerimiz 1 milyar ton artarak 3 milyar ton’a çıkartılmış olup rezerv geliştirme çalışmalarına devam edilmektedir.Ülkemizin bilinen bor madeni yataklarının tümü Batı Anadolu’da, başlıca Eskişehir-Kırka, Kütahya-Emet, Bursa-Kestelek ve Balıkesir- Bigadiç’de bulunmaktadır.Doğal bor ve kimyasal bor bileşikleri üretimini gerçekleştiren Eti Maden geniş bir ürün yelpazesi ile dünya bor sektöründe 2005 yılından itibaren lider konumuna gelmiştir. Eti Maden’in 2002 yılında 436.000 ton kimyasal bor bileşikleri üretimi 2010 yılında 1.399.677 ton olarak gerçekleştirilmiştir. 2011 yılı için 1.874.000 ton kimyasal bor bileşikleri üretimi programlanmıştır. 2012 yılında Eti Maden’in 400.000 ton/yıl bor kimyasalı kapasitesinin devreye girmesiyle Dünya bor ürünleri üretim kapasitesinin brüt bazda yaklaşık 4,9 milyon ton olduğu tahmin edilmektedir. Bu kapsamda 2012 yılında Dünya bor talebinin %46’sının Eti Maden, %23’ünün RT Borax, %31’ininde diğer üreticiler tarafından karşılandığı tahmin edilmektedir.
Eti Maden’in 2010 yılında, 629 milyon doları ihracat olmak üzere toplam bor ürünleri satış geliri 650 milyon dolar olarak gerçekleşmiş olup, toplam satış gelirlerinin %97’si ihracat gelirlerinden oluşmaktadır. Eti Maden’in bor satışları 2012 yılında miktar bazında 1,8 milyon ton ve değer bazında ise 822 milyon ABD$ olarak gerçekleşmiştir.
